The show can’t go on: afstuderen in de mode tijdens de coronacrisis

ACHTERGONDVoor modestudenten in
het laatste jaar van hun opleiding geldt de maand juni gewoonlijk als het
moment van de waarheid. Het is de maand van de langste dagen, de kortste
nachten en de de laatste steken, met als climax: de afstudeershows. Dit
jaar loopt het voor veel studenten echter anders. Als medio maart de
coronamaatregelen worden afgekondigd, wordt al snel duidelijk dat de meeste
eindexamenshows – net als internationale modeweken – niet kunnen doorgaan.
Maar ook gaan in veel gevallen de academiegebouwen op slot. De studenten
moeten het doen met zolderkamers en zoomverbindingen.

Afstuderen in de mode tijdens de coronacrisis: hoe werkt dat eigenlijk?
FashionUnited sprak vier modestudenten in hun afstudeerjaar: Katja Ravina
en Leonore Boeke, bachelorstudenten Fashion Design aan het Amsterdam
Fashion Institute (Amfi), en Inge Vaandering en Hanakin Henriksson,
studenten van de bachelor Textiel & Mode aan de Koninklijke Academie voor
Beeldende Kunsten (KABK) in Den Haag.

Afstuderen in coronatijd: ontwerpen op een zolderkamer

Zowel de KABK als Amfi moesten in maart gedwongen de deuren sluiten, net
als andere hogescholen en universiteiten. Maar de sluiting van
onderwijslocaties heeft voor een modestudent significant andere gevolgen
dan voor bijvoorbeeld een student Geschiedenis. Leonore Boeke: “Dat we niet
naar het Amfi-gebouw kunnen, betekent dat we geen gebruik kunnen maken van
de naaimachines, speciaalmachines, breimachines, het zeefdruklokaal, de
paspoppen…” Maar ook ruimtegebrek is een probleem. Boeke: “Bijna niemand
heeft thuis een tafel staan die groot genoeg is om op te werken. Ik werk nu
op de grond, maar ik heb een kleine zolderkamer. Als er straks zes looks
staan, wordt dat krap.”

Inge Vaandering boft: zij heeft een ruim atelier tot haar beschikking.
Dat is ook nodig, want voor haar afstudeercollectie experimenteert ze met
grote vormen en alternatieve materialen als latexrubber en papier. Dat ze
geen gebruik kan maken van het KABK-materieel, vindt ze eigenlijk niet zo
erg. “Ik vind het moeilijk om keuzes te maken, er zijn altijd zoveel dingen
die ik wil uitproberen. Ik raak dan bijna overprikkeld door alle
mogelijkheden. Nu word ik gedwongen te werken met mijn eigen materialen en
de machines die ik hier al heb staan: een naaimachine, lockmachine en een
strijkijzer.”

Misschien wel het meest crisis-proof is de aanpak van Katja Ravina. Zij
werkt aan een volledig handgemaakte collectie waarin ze oude ambachten en
vaardigheden, zoals kantklossen en borduren, doet herleven. “De crisis
heeft niet echt invloed gehad op mijn werkproces,” vertelt ze. “Ik ben min
of meer zelfvoorzienend: ik heb een computer en een voetaangedreven
naaimachine, verder heb ik weinig nodig. Maar ik zie dat het voor andere
studenten anders is. Iedereen moet wennen aan een situatie waarin je alles
zelf moet doen.”

Sparren over Skype: online feedback op je afstudeercollectie

Dat de gebouwen gesloten zijn, betekent ook dat het contact met docenten
en klasgenoten vooral via videobellen en e-mail verloopt. Dat is lastig,
vinden de studenten, vooral tijdens feedbackmomenten. “Fysiek contact met
docenten is belangrijk,” aldus Boeke. “Videobellen of mailen is zo anders.
Als je je materiaal naar een docent stuurt en je krijgt een reactie, voelt
dat meer als een antwoord op een vraag. In een fysiek gesprek kun je ideeën
uitwisselen en samen tot conclusies komen. Dat is een heel andere
dynamiek.” Ook klasgenoten worden gemist. Vaandering: “Het zou fijn zijn om
weer eens goed met elkaar te kunnen sparren. Dat gaat over Skype toch
lastiger.”

Tijdens die feedbackmomenten kunnen studenten hun materiaal niet fysiek
aan docenten of klasgenoten tonen. Hoe lossen ze dit op? Vaandering: “Het
tactiele aspect van mijn werk is heel belangrijk. Ik zie het als een
uitdaging om te onderzoeken hoe ik dat goed kan overbrengen op beeld. Ik
heb geprobeerd mijn materiaal te fotograferen op een manier die de
levendigheid ervan toont, door het te draperen over een stoel, zodat je
ziet hoe de stof valt, en door te experimenteren met lichtinval. Ook maak
ik gebruik van tekst. Daarin kun je dingen naar voren brengen die je op
beeld niet kunt zien.”

Ook Hanakin Henriksson fotografeert haar collectie, gemaakt van
bijzondere stukken tweedehands textiel. “Het is moeilijk, maar het heeft
ook zijn voordelen. Ik heb volledige controle over het beeld dat ik creëer.
Ik kies wat ik wil laten zien.”

Een eindexamenshow in crisistijd

Die vaardigheden komen mogelijk nog van pas: veel afstudeershows gaan
dit jaar niet door, of krijgen een andere invulling. De KABK-studenten
presenteren hun werk in juni via een digitaal platform. Het Graduation Festival van de academie is uitgesteld naar september. Het festival, met eindpresentaties van alle afstudeerders van de KABK, zal door de modestudenten op 10 september worden geopend. Hoe precies is nog niet duidelijk. Vaandering: “We hebben nu niet de show als een
soort centraal punt om naartoe te werken. Dat is een beetje gek, maar ook
relaxed. Nu wordt er meer gekeken naar wat wij belangrijk vinden in de
presentatie en krijgen we meer vrijheid in de invulling. Ik kan me
bijvoorbeeld meer op mijn tekeningen richten.” Vaandering hoopt wel dat er
nog wel een show zal komen. “Dat maakt de ervaring veel tactieler.”
Henriksson vult aan: “Het publiek moet een collectie ook op een andere
manier kunnen ervaren dan alleen visueel: het moet de collectie kunnen
voelen, horen, ruiken.”

Amfi verschuift de hele eindbeoordeling naar augustus. De fysieke
afstudeershow is geannuleerd; in september presenteren de studenten hun
werk in een andere vorm aan het grote publiek. Welke vorm dat zal zijn, is
nog onduidelijk. Boeke maakt dit jaar deel uit van de organisatiecommissie
van de presentatie. “We waren voor de coronacrisis al tot de conclusie
gekomen dat we niet een standaard show wilden. Nu zijn we bezig een
antwoord te formuleren op de vraag: hoe kan een afstudeershow in crisistijd
eruit zien?”

Hoe brengen de studenten hun werk in de tussentijd onder het voetlicht?
“We moeten iets doen om genoeg aandacht te krijgen,” aldus Ravina. “Op dit
moment spelen we in de groep met het idee om een documentaire te maken over
afstuderen tijdens de coronacrisis. Voor mezelf denk ik dat het belangrijk
is om iets met Instagram of TikTok te doen, maar daar ben ik nog niet mee
begonnen, want ik ben altijd bezig met maken.” Ook Vaandering heeft zich
tot Instagram gewend. “Ik gebruikte het voorheen niet echt, maar ik merk
dat het toch een goed medium is om mijn gedachten en werk over te brengen.
Daarnaast wil ik een persoonlijke website opzetten, waarop de sfeer van
mijn werk nog beter tot zijn recht komt.”

Afstuderen in de mode tijdens corona: nu en straks

Inmiddels stellen zowel het KABK als Amfi hun werkplaatsen weer
langzaamaan beschikbaar voor afstuderende studenten. Op Amfi zijn de regels
wel strikt, vertelt Boeke. “Er wordt gewerkt met tijdslots, overal staat
desinfecterende vloeistof en er is eenrichtingsverkeer. Het is een proef
voor het anderhalvemeteronderwijs op Amfi. Maar naast al die indrukken vind
ik het vooral erg fijn mijn klasgenoten en enkele docenten weer te zien.”
Ook Ravina is blij dat het gebouw weer open is. “Het is goed dat er
uiteindelijk nog met de speciaalmachines gewerkt kan worden. Ik ga komende
week mijn mijn patronen printen op de grote printer, dat gaat toch wat
makkelijker dan thuis.”

Na de zomer zijn voor de studenten hun opleidingen voorbij. Hoe zien zij
de toekomst voor zich, met de kennis van nu? Henriksson maakte zich in de
eerste weken van de crisis wel zorgen, vertelt ze. “Maar ik heb tijdens
deze isolatie veel tijd besteed aan dingen die me een goed gevoel geven,
zoals lange wandelingen, en gesprekken met vrienden en familie. Die hebben
mijn zorgen wat gesust. Mode is nog steeds wat ik het liefste doe. Na mijn
afstuderen wil ik een eigen bedrijf beginnen.”

Zo ook Boeke. “Ik zou het leuk vinden om bij een modemerk te gaan
werken, maar ik acht de kans klein dat ik een baan vind. Ik heb de
afgelopen tijd meer motivatie gekregen om een eigen merk van de grond te
brengen, met unieke stukken die ik zelf ontwerp, maak en verkoop. De
toekomst van mode ligt volgens mij in kledingstukken die met tijd en
aandacht zijn gemaakt. Ik hoop dat mensen dat gaan inzien.” Klasgenoot
Ravina ziet ook internationaal de banenkansen slinken, maar hoopt dat er in
de industrie een verschuiving plaatsvindt. “De crisis kan helpen om
duidelijk te maken dat kleding lokaal geproduceerd kan worden, door kleine
ontwerperscollectieven, bijvoorbeeld.”

Vaandering houdt haar opties open. “Omdat de sfeer zo anders is, en er
minder druk op het afstuderen staat, heb ik bijna het gevoel alsof ik al
afgestudeerd ben – alsof ik al in een overgang zit naar iets anders. Maar
wat dat gaat zijn, weet ik nog niet.”

Homepagebeeld: Pexels

Bron: Fashion United